Artykuły
Przyrodniczy przewodnik po prudnickim parku: Chronione rośliny parku
Autor: KAROL KOZIAROWSKI.
Publikacja: Środa, 4 - Kwiecień 2012r. , godz.: 11:15
Liczący ponad 11 ha powierzchni i częściowo zmodernizowany Park Miejski w Prudniku zyskuje coraz większe uznanie nie tylko mieszkańców Prudnika, ale także coraz liczniejszych w mieście gości i turystów.
Obecnie park to przede wszystkim drzewa w różnych grupach wiekowych, rzadko już występujące krzewy oraz różnorodna roślinność runa - najniższego piętra parku.
Ustawione ostatnio przy głównych wejściach do parku bardzo pomysłowe i estetyczne 3 tablice informacyjne ukazują na planie: 1. Najciekawsze obiekty i miejsca w parku 2. Miejsca i obiekty, których już nie ma obecnie 3.Najcenniejsze drzewa. Drzew takich jest 18. Na planie zaznaczona jest ich dokładna lokalizacja, a w legendzie wyszczególniona jest ich nazwa gatunkowa - polska i łacińska oraz obwód pnia na wysokości 130 cm od ziemi -w tzw. pierśnicy. Tekstowo i graficznie tablicę opracował Andrzej Dereń - redaktor naczelny "Tygodnika Prudnickiego" we współpracy z biologiem Karolem Koziarowskim.
Tablice sfinansował Urząd Miejski w Prudniku, a redakcja gazety opracowała plan bezpłatnie, umieszczając na tablicach swoją winietę i życząc miłego wypoczynku.
Kwiat wczesnej wiosny
Prudnicki park jest środowiskiem życia nie tylko drzew i krzewów, ale również wielu roślin podlegających ścisłej ochronie prawnej. Należy do nich rosnący w strefie runa zawilec gajowy (Anemone nemorosa L.), należący do rodziny jaskrowate (Ranunculaceae). W ostatniej dekadzie marca i pierwszej połowie kwietnia w różnych częściach parku zakwitają biało spore łany tej rośliny. Runo parku przedstawia wtedy niezapomniany widok. Zawilec jest rośliną wczesnej wiosny, kwitnie i owocuje przed rozwojem liści na drzewach. Dociera wówczas do poszycia parku dużo ciepłych wiosennych promieni słonecznych koniecznych do rozwoju rośliny, zakwitnięcia i wytworzenia owoców z nasionami. Gdy korony drzew pokryją się liśćmi, dno parku zostaje zacienione - pędy nadziemne powoli zamierają. W glebie pozostają kłącza, z których znowu wiosną następnego roku wyrosną piękne pędy kwiatowe. Zawilec gajowy rośnie dziko w cienistych lasach liściastych i zaroślach. Wymaga gleby wilgotnej i próchnicznej. Na pędzie rośliny znajduje się zawsze tylko 1 kwiat o 5 białych płatkach korony, znacznie niżej pod kwiatem jest 1 okółek liści liczący tylko 3 liście na długich ogonkach. Są one jasno zielone a blaszki liściowe są głęboko powcinane.
W cienistych lasach spotkać można niekiedy zawilca żółtego (Anemone ranunculoides L.). Różni się on od zawilca gajowego kolorem kwiatów. Są one intensywnie żółte. Podlega także całkowitej ochronie.
[[sord]]Fiołki ze skraju parku
W ostatniej dekadzie kwietnia i pierwszej dekadzie maja możemy podziwiać w parkowym runie, wśród soczystej już zieleni niebieskie lub niebieskofioletowe, pachnące kwiaty FIOŁKA LEŚNEGO (Viola silvestris Rchb.). Należy do rodziny fiołkowate (Violaceae). Jest on byliną 10 - 15 cm wysokości. Dolne liście są sercowato - nerkowate, górne - sercowato - jajowate. Brzegi liści są karbowane. Zakwita on nieco później niż zawilec. Na drzewach rozwijają się już liście zacieniające dno parku. Roślina dobrze znosi zacienienie i zadowala się światłem rozproszonym. Wymaga gleby wilgotnej i próchnicznej. W połowie maja pęd zamiera, w glebie pozostaje i zimuje kłącze oraz liczne nasiona. Fiołek ten w naszym parku rośnie głównie na skrajnych pasach od strony ul. Dąbrowskiego, Staszica i Mickiewicza. Rzadziej rośnie w centralnych częściach parku. Obie te rośliny żyją także w drugim prudnickim parku - w tzw. " Małpim gaju".
Gromadna złoć
Równocześnie z zawilcami zakwita w parku następna roślina chroniona - złoć żółta należąca do rodziny liliowate (Liliaceae). Jej łacińska nazwa to Gagea lutea L. Jest również byliną osiągającą 5 - 15 cm wysokości. Z cebuli zimującej w glebie wyrasta najpierw 1 liść wydłużony, dość szeroki, zwężający się ku końcowi.
Następnie wyrasta pęd kwiatowy. Ma on najpierw dwa lancetowate liście na szczycie, a w sporej odległości nad nimi pojawia się grupa żółtych kwiatów. Każdy kwiat ma 6 -7 płatków korony. Złoć ta rośnie gromadnie. Po przekwitnięciu i wytworzeniu owoców i nasion pęd kwiatowy zamiera a w glebie zimuje cebulka i nasiona. Złoć żółta jest ładną rośliną i dlatego jest często przez ludzi wykopywana do przydomowych ogródków. Jest to niedopuszczalne! W ten bowiem sposób zniknęło już zupełnie, lub prawie zupełnie, bardzo wiele roślin z naszych łąk, pól, lasów i zarośli. Złoć jest także rośliną wczesnej wiosny, czyli kwitnie i owocuje przed rozwojem liści na drzewach.
Wszystkim wymienionym wyżej roślinom nie zagraża bezpośrednio późniejsze koszenie parku.
Paprocie wokół Diany
Wokół cokołu, na którym stoi nowy pomnik Diany posadzona została grupa pięknych paproci, które również pozostają pod ochroną prawną i należą do roślin chronionych. Są to paprocie z gatunku pióropusznik strusi (Matleucia strutiopteris(L.) Tod.), należące do rodziny paprotkowate (polypodiaceae). Paproć ta jest byliną zimującą w postaci kłącza. W naturze osiąga wysokość 50 - 150 cm. Liście asymilujące tej paproci są bardzo piękne jasnozielone, podwójnie pierzaste. Ku szczytowi szybko się zwężają. Drugie liście - zarodnionośne - są brunatne i zimotrwałe. Pojawiają się w liczbie 3 - 6 w sierpniu i wrześniu. Są one "tylko" 30 - 60 cm wysokie. Sztywne i grzebieniasto pierzaste, przez co jakby przypominają pióra strusia. Stąd nazwa paproci. Kłącze rośliny tworzy liczne rozłogi i dlatego żyje ona w koloniach. W naturze rośnie w wilgotnych zaroślach, lasach liściastych i mieszanych, na brzegach potoków i strumieni.
Występuje w kilku miejscach w Parku Krajobrazowym "Góry Opawskie", m.in. w dolinie Bystrego Potoku. Ze względu na walory estetyczne paproć jest bardzo chętnie przez ludzi wykopywana i sadzona w przydomowych ogródkach, co jest łamaniem ustawy o ochronie przyrody. W prudnickim parku rośnie kilkanaście różnych paproci. Na moją prośbę naczelnik Wydziału Rolnictwa i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Prudniku zakazał koszenia miejsc w parku, gdzie rosną paprocie oraz kokoryczka wonna (Poligonatum odoratum L. Mill.).
Trująca kokoryczka
Jest to również bylina dorastająca nawet do 60 cm wysokości (w naszym parku jest trochę niższa). Z żyjącego w glebie kłącza wyrastają kanciaste łodygi, na których rozwijają się podłużnie jajowate lub wąskoeliptyczne liście o łukowatej nerwacji ułożone na łodydze naprzemianlegle. Z nasad liści wyrastają także zwisające w dół białoróżowe, pachnące kwiaty (po 2 na jednej szypułce kwiatowej). Z jednego kłącza może wyrastać kilka łodyg z liśćmi i kwiatami. Kokoryczka kwitnie i owocuje około połowy maja, gdy dno parku jest już zacienione. Wystarcza jej światło rozproszone. Owocem jest stalowoczarna jagoda. Owoce, jak również cała roślina są trujące. W naszym parku są tylko pojedyncze stanowiska tej rośliny w dwóch kwartałach naprzeciw ul. Żołnierskiej. Niestety, podczas koszenia parku pozostało tylko 1 stanowisko tej rośliny, pozostałe zostały wykoszone. Mam nadzieję, że w przyszłym roku rośliny odrosną. Jeżeli jednak wykaszanie będzie powtarzać się, to zginą podziemne kłącza i roślina z parku zniknie. Kokoryczka wonna jest dość pospolita w lasach i zaroślach na niżu. W rejonach podgórskich i górskich jest rzadka i dlatego podlega ochronie. Należy do rodziny liliowate (liliaceae).
Długowieczny bluszcz
Duże areały parkowego runa w różnych jego częściach zajmuje następna roślina chroniona - bluszcz pospolity (Hedera helix L.) należący do rodziny araliowate (Araliaceae). Jest to krzew o zdrewniałej łodydze (pniu), płożącej się lub czepnej, dorastającej nawet do 20 m długości i mocno rozgałęzionej. Na łodydze występują bardzo liczne korzenie przybyszowe - czepne, dzięki którym roślina czepia się gleby i pełznie po niej lub czepia się skał, murów, pni drzew i wtedy pnie się do góry, nawet na znaczne wysokości. W naszym parku na niektórych drzewach, bluszcz wspiął się już na wysokość 6 - 7 m, a na cmentarzu, na kilu drzewach oplata nawet ich korony. Roślina nie wywiera na drzewa szkodliwego wpływu. Bluszcz ma liście ciemnozielone, połyskujące, 5 - klapowe dość sztywne. Są one zimotrwałe. Białozielone kwiaty zebrane są w główkowate kwiatostany o słabym cuchnącym zapachu. Roślina zakwita po raz pierwszy w wieku około 10 lat, kwitnie we wrześniu i październiku, a niekiedy nawet dłużej. W naszym parku okazów kwitnących jeszcze nie ma, ale są takie bluszcze na cmentarzu. Bluszcz jest rośliną długowieczną, może żyć nawet 400 lat! W Niemczech znane są okazy, których wiek oceniany jest na 1000 lat. Bluszcz nie toleruje klimatu kontynentalnego, lubi gleby wapienne, ale toleruje też inne gleby. Jest w całości rośliną trującą! Podlega całkowitej ochronie prawnej, ponieważ jest jednym z nielicznych pnączy - lian nadrzewnych podnoszących piękno drzew, murów czy skał. W naturze bluszcz występuje w lasach bukowych, dębowo - grabowych, a także na skałach. W naszym parku jest on chroniony w czasie koszenia.
Trzy cisy
Są także w naszym parku drzewiaste rośliny chronione, a mianowicie 3 osobniki cisa pospolitego (Taxus baccata L.) z rodziny cisowatych (Taxaceae). Dwa cisy rosną przy Pomniku 1000 - lecia Państwa Polskiego i utrzymane są jako krzewy, a jeden osobnik rośnie około 80 m na południowy zachód od parkowej altanki, przy alejce spacerowej i ma postać małego drzewa o wysokości około 4 m. Cis jest rośliną cieniolubną (o czym winni pamiętać ludzie sadzący cisy przy domach), rośnie i grubieje bardzo powoli. Może dożywać nawet 1000 lat. Liście (szpilki) ma miękkie, płaskie, ostro zakończone, 2-3,5 cm długości, szablowato wygięte, ułożone poziomo po obu stronach łodygi. Żyją 6 -8 lat.
Kwitnie w maju, ale nie wytwarza szyszek tylko tzw. szyszkojagody. Mają one czerwoną osnówkę, chętnie zjadaną przez ptaki, szczególnie kosy i drozdy. Pod osnówką jest dopiero nasienie (trujące - ptaki wydalają je z kałem). Trująca jest cała roślina!
W Polsce najpiękniejszy cis to Cis Raciborskiego rosnący w Harbutowicach koło Lanckrony, a największy rezerwat cisów znajduje się w nadleśnictwie Wierzchlas w Borach Tucholskich.
Żółte kwiaty gajowca
W maju kwitną także pięknie w naszym parku rośliny, które wprawdzie nie podlegają ochronie prawnej, ale ze względu na ładne kwiaty i dość liczne występowanie, winny być ochraniane przed wykaszaniem przynajmniej do końca kwitnienia. Roślinami tymi są: gajowiec żółty i dąbrówka rozłogowa.
Gajowiec żółty (Galeobdolon luteum Huds.) jest byliną o długości 20 -60 cm ścielącą się po ziemi. Liście są sercowatojajowate, ciemnozielone z jasnymi plamkami. Z rozłogów wyrastają pionowo - jak świeczki - pędy z żółtymi kwiatami. Może ich być nawet kilkanaście na jednym pędzie. Wyglądają one pięknie na tle soczystej zieleni innych roślin runa i własnych liści. Roślina kwitnie od końca kwietnia do połowy maja. W naszym parku spore jej łany występują w kwartałach od strony ul. Parkowej, szczególnie naprzeciw Środowiskowego Domu Samopomocy oraz Łaźni Miejskiej, a także od strony ul. Mickiewicza, naprzeciw Prudnickiego Ośrodka Kultury i Przedszkola nr 1.
Kwiaty dwóch tygodni
Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans L.) należy do rodziny bobowate (Fabaceae). Jest to bylina o pojedynczej łodydze wzniesionej pionowo o wysokości 15 -30 cm. Przyziemna różyczka liściowa składa się z liści ogonkowych, jajowatych lub lancetowatych. Niebieskofioletowe kwiaty pojawiają się po kilkanaście, na pionowej, jak świeczka, łodydze, już w pierwszej dekadzie maja i utrzymują się przez okres około 2 tygodni. Pięknie na tle świeżej zieleni prezentują się niebieskie "świeczki" tej rośliny. Stanowiska dąbrówki są w naszym parku w kilku miejscach. W naturze dąbrówka lubi wilgotne lasy, zarośla, łąki.
Opisane wyżej rośliny nie znoszą zadeptywania! Możemy to łatwo zaobserwować na wydeptanych przez ludzi "dzikich ścieżkach" na tzw. skróty. Każdego roku ich przybywa. Apeluję do wszystkich prudniczan o zastanowienie się zanim skorzystają z takich ścieżek. Mam nadzieję, że może po przeczytaniu tego artykułu inaczej będziemy patrzeć na żyjące w parku drzewa i pozostałe rośliny, nie tylko chronione. Warto również wiedzieć, że park jako całość jest pomnikiem ojczystej przyrody. Chrońmy i szanujmy go! Szczególny apel kieruję do dzieci i młodzieży.
Polecamy teksty na podobny temat
Kategoria: Zieleń
Powrót do wyboru artykułu +
Komentarze
