Artykuły
Rozłam w prudnickiej „Solidarności”
Autor: ZBIGNIEW BERESZYŃSKI.
REWOLUCJA SOLIDARNOŚCIOWA NA ZIEMI PRUDNICKIEJ (1980-1990) - CZ. XVII
Dnia 5 kwietnia 1989 r. podpisane zostały porozumienia Okrągłego Stołu, zgodnie z którymi władze PRL miały umożliwić legalną działalność NSZZ "Solidarność". Inne postanowienia ugody przewidywały w szczególności utworzenie urzędu Prezydenta RP, Senatu i Krajowej Rady Sądownictwa oraz określały podział w przyszłym Sejmie PRL. 60 % mandatów zastrzeżono dla PZPR i jej "stronnictw sojuszniczych", SD i ZSL, a 5 % dla stowarzyszenia PAX, PZKS i UChS (koncesjonowane ugrupowania chrześcijańskie). Siły opozycyjne mogły ubiegać się o 35 % mandatów, przewidzianych dla obywateli występujących niezależnie. Uzgodnienia w sprawie podziału mandatów nie dotyczyły wyborów do Senatu, które miały mieć charakter wolny [1].
Do najważniejszych konsekwencji ugody Okrągłego Stołu należała ponowna rejestracja NSZZ "Solidarność" przez Sąd Wojewódzki w Warszawie 17 kwietnia 1989 r.
Prudniczanie w Zarządzie Regionu
Już nieco wcześniej, 15 kwietnia 1989 r., odbył się w Opolu II Zjazd Delegatów NSZZ "Solidarność" Regionu Śląska Opolskiego. Delegaci wybrali Tymczasowy Zarząd Regionu Śląska Opolskiego NSZZ "Solidarność" oraz regionalną Komisję Rewizyjną. Przewodniczącym Tymczasowego Zarządu Regionu wybrany został Jan Całka z Opola, a jednym z członków - Czesław Dumkiewicz z Prudnika [2]. W skład Komisji Rewizyjnej wybrany został m. in. Kazimierz Stokowski z Prudnika [3].
W ważniejszych ośrodkach miejskich województwa opolskiego powstały Międzyzakładowe Komitety Organizacyjne NSZZ "Solidarność", których miejsce zajęły później - po wyborach - Międzyzakładowe Komisje Koordynacyjne bądź Międzyzakładowe Komisje Związkowe. Ciała te spełniały funkcję terenowych oddziałów Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ "S". W grudniu 1989 r. członkami Międzyzakładowej Komisji Związkowej w Prudniku wybrani zostali: Czesław Dumkiewicz (przewodniczący), Eugeniusz Wyspiański (wiceprzewodniczący), Ryszard Kasza (wiceprzewodniczący), Grażyna Szymczak (sekretarz) i Kazimierz Stokowski (skarbnik) [4].
Na obradującym w dniach 24-25 lutego 1990 r. III Walnym Zebraniu Delegatów NSZZ "Solidarność" Regionu Śląska Opolskiego zostały po raz pierwszy od stanu wojennego wybrane stałe władze regionalne związku. Członkami Zarządu Regionu (pod przewodnictwem Jana Całki z Opola) wybrani zostali m.in. dwaj przedstawiciele zakładów pracy ziemi prudnickiej: Czesław Dumkiewicz i Ryszard Kasza. Członkiem Zarządu Regionu został także Józef Boski z Niemysłowic koło Prudnika, reprezentujący w tym czasie, z racji swojego miejsca pracy, środowisko nyskie. W skład Zarządu Regionu wybrano również Tadeusza Jochera z Głogówka. Jednym z delegatów na zjazd krajowy "Solidarności" wybrany został Czesław Dumkiewicz z Prudnika. Na pierwszym posiedzeniu nowego Zarządu Regionu, odbywającym się 9 marca 1990 r., Dumkiewicz został wybrany także w skład Prezydium ZR [5].
Rozłam wśród działaczy prudnickiej "Solidarności"
Poza odbudowanymi w latach 1988-1989 strukturami NSZZ "Solidarność" pozostała część historycznych działaczy prudnickiej "Solidarności" z lat 1980-1981 na czele z Jakubem Forystkiem. Działacze ci nie rezygnowali jednak z czynnego udziału w życiu publicznym, czego przykładem było ich zaangażowanie w kampanię na rzecz "drużyny Wałęsy" przed przełomowymi wyborami do Sejmu i Senatu w czerwcu 1989 r. [6]
Z datą 31 sierpnia 1989 r. - w kolejną rocznicę podpisania historycznych porozumień społecznych z lata 1980 r. - grupa ta powołała "Solidarność" Radę Obywatelską Samorządu Ziemi Prudnickiej. Inicjatorem utworzenia Rady był Jakub Forystek, który też został jej przewodniczącym."S" ROSZP stanowiła lokalny odpowiednik komitetów obywatelskich "Solidarność", powoływanych na wzór Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Od typowych komitetów obywatelskich różniło jednak "S" ROSZP to, że nie miała ona "błogosławieństwa" ze strony odbudowanych struktur NSZZ “Solidarność" [7].
"S" ROSZP uzyskała od władz miasta własny lokal oraz zaczęła wydawać własne pismo - “Biuletyn Solidarność", przemianowany później na "Ludowładztwo"[8].
"S" ROSZP skupiła się głównie na działaniach zmierzających do poprawy zaopatrzenia w żywność na terenie Prudnika. Postulowała ona, by do tych wsi, które przeznaczą do sprzedaży w Prudniku dodatkowe partie mięsa i płodów rolnych, kierować poszukiwane przez rolników produkty miejscowych zakładów pracy, jak ręczniki, buty czy meble. Propozycje te spotkały się z pozytywnym przyjęciem ze strony władz miejskich Prudnika i dyrekcji zakładów pracy. "S" ROSZP zyskała aktywne poparcie z tej strony, czego wyrazem były m. in. rozmaite koncesje, np. na prowadzenie sklepu mięsnego [9].
Od działalności "S" ROSZP dystansował się natomiast Międzyzakładowy Komitet Organizacyjny NSZZ "Solidarność" w Prudniku [10]. Zarzucano Radzie, że bezprawnie posługuje się szyldem "Solidarności" i pozostaje w dwuznacznych relacjach z lokalnymi władzami administracyjnymi. Zarzuty takie były podnoszone m. in. na posiedzeniu Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Śląska Opolskiego w dniu 20 września 1989 r. W protokole z tego posiedzenia czytamy m. in.:
Cz.[esław] Dumkiewicz - w Prudniku powołano Radę Obywatelską Samorządu [ Ziemi Prudnickiej] - jako niezależną od Związków i org[anizacji] politycznych. Członkami jej są ludzie skompromitowani, a swoje dokumenty sygnują naszym znakiem »S«. W Prudniku od władz uzyskali różne preferencje (sklep mięsny). Sam pow[iedziałem] Naczelnikowi Miasta, że ta org[anizacja] nie podlega Związkowi »S«.
J.[an] Całka - Na ten temat musi się wypow[iedzieć] M[iędzyzakładowy]K[omitet] O[rganizacyjny] Prudnik (na piśmie). TZR w Biul[etynie] Inf[ormacyjnym] się wypowie też.
H.[anna] Adamowicz - proponuje, aby sprzeciw dotyczył tylko używania naszego zarezerwowanego znaku.
Cz. Dumkiewicz - w tej org[anizacji] jest m. in. p. Forystek i on to szybko załatwił [11].
W protokóle z kolejnego posiedzenia TZR NSZZ “S", jakie odbyło się 27 września 1989 r., znajdujemy wśród wolnych wniosków następujący zapis:
Spr[awa] J. Forystka i stos[unek] TZR do Rady Obywatelskiej Samorządu Ziemi Prudnickiej - TZR wyda swoje stanowisko w tej spr[awie] opubl[ikowane] w B[iuletynie]
I[nformacyjnym] (z zacytowaniem uchwały KKW o ochronie znaku »S«) - nie jest to ruch »solidarnościowy«, odcina się od naszego związku, co wynika z ich deklaracji, a używają
znaku »S« [12].
Jako organizacyjną przeciwwagę dla "S" ROSZP powołano Komitet Obywatelski Ziemi Prudnickiej, działający pod oficjalnym patronatem NSZZ "Solidarność". Konsekwencją tego był odpływ członków z "S" ROSZP. Postawiona w trudnej sytuacji Rada skłonna była połączyć się z Komitetem Obywatelskim, ale ten ostatni nie był tym zainteresowany. Ostatecznie działalność "S" ROSZP zamarła jeszcze przed wyborami samorządowymi w maju 1990 r.[13]
Przypisy:
[1] J. Karpiński, Trzecia niepodległość. Najnowsza historia Polski, Warszawa 2001, s. 53-54.
[2] II Zjazd Delegatów NSZZ "Solidarność" Regionu Śląska Opolskiego ( relacja wysłanników "SO"), " Solidarność Opolska", nr 38-41, specjalny numer zjazdowy, maj 1989 r., s. 2-3.
[3] Protokół nr 1/89 z posiedzenia Tymczasowego Zarządu Regionalnego NSZZ "Solidarność" Śląska Opolskiego w dniu 18 kwietnia 1989 r. Zasoby archiwalne Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Śląska Opolskiego.
[4] Protokół z zebrania wyborczego do władz Międzyzakładowej Komisji Związkowej w dniu 14 grudnia 1989 r. - zasoby archiwalne ZR NSZZ "Solidarność" Śląska Opolskiego.
[5] Wybrano prezydium Zarządu Regionu "S", "Nowiny Opolskie", nr 5, 1990, s. 2.
[6] K. Zuba, Komitety Obywatelskie na Śląsku Opolskim (1989-1991), Opole 2000, s. 120.
[7] Dz. cyt., s. 120-121.
[8] Tamże.
[9] Dz. cyt., s. 121.
[10] Tamże.
[11] Dz. cyt., s. 121.
[12] Protokół z posiedzenia TZR NSZZ “S" w dniu 27 września 1989 r.. Zasoby archiwalne Zarządu Regionu NSZZ “Solidarność" Śląska Opolskiego.
[13] K. Zuba, dz. cyt., s. 121.
Powrót do wyboru artykułu +
Komentarze
