Artykuły
Wyszydzali ustrój i naczelne organy PRL
Autor: ZBIGNIEW BERESZYŃSKI.
REWOLUCJA SOLIDARNOŚCIOWA NA ZIEMI PRUDNICKIEJ (1980-1990) - CZ. XIV
13 czerwca 1984 r. Prokuratura Rejonowa w Prudniku wszczęła dochodzenie przeciwko Janowi Naskrętowi i Eugeniuszowi Wyspiańskiemu, zarzucając każdemu z nich, że w okresie od miesiąca maja 1984 r. do 11 czerwca 1984 r. w Prudniku działając w warunkach przestępstwa ciągłego brał udział w działalności rozwiązanego Związku Zawodowego »Solidarność« oraz w celu rozpowszechniania sporządzał i przechowywał pisma o treści lżącej i wyszydzającej ustrój i naczelne organy PRL. Prowadzenie dochodzenia zlecono Służbie Bezpieczeństwa, a ściślej - Wydziałowi Śledczemu Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu.
W uzasadnieniu zarzutów postawionych Naskrętowi i Wyspiańskiemu powoływano się w szczególności na doniesienia funkcjonariuszy MO, którzy informowali o pojawieniu się w Nysie i Prudniku (na ogłoszeniach publicznych) ulotek o treści takiej jak w przypadku materiałów znalezionych u tych działaczy.
Za ulotki miesiąc aresztu
W stosunku do Franciszka Winiarskiego analogicznych zarzutów w tym czasie nie sformułowano. Prokuratura Rejonowa w Prudniku, po zapoznaniu się z materiałami procesowymi zebranymi przez Wydział Śledczy WUSW, oświadczyła początkowo, że nie widzi podstaw do przedstawienia zarzutu w odniesieniu do tego działacza [1]. W późniejszym czasie prokuratura uległa jednak naciskom SB i, przychylając się do wniosku Wydziału Śledczego WUSW, wydała z dniem 6 lipca 1984 r. postanowienie o przedstawieniu zarzutów i zastosowaniu środka zapobiegawczego w formie tymczasowego aresztowania (na okres jednego miesiąca) również w stosunku do Franciszka Winiarskiego. W datowanym 6 lipca 1984 r. meldunku dla Wydziału Inspekcji Biura Śledczego MSW w Warszawie zastępca naczelnika Wydziału Śledczego WUSW w Opolu, mjr Henryk Skowron, informował:
Podstawę do przedstawienia zarzutów stanowiła ekspertyza kryminalistyczna, traktująca o tym, że ulotki zakwestionowane w trakcie przeszukania pomieszczeń mieszkalnych Franciszka Winiarskiego zostały sporządzone przy użyciu farby wałków znalezionych w trakcie przeszukania u innego podejrzanego, uprzednio tymczasowo aresztowanego w w/w sprawie, Jana Naskręta.
Podejrzany Franciszek Winiarski nie przyznał się do zarzucanych mu czynów i w swoich wyjaśnieniach podał wersję obronną, że ulotki zakwestionowane w trakcie przeszukania jego pomieszczeń mieszkalnych zostały mu podrzucone" [2].
Równocześnie z postawieniem zarzutów prokuratura zarządziła osadzenie Jana Naskręta w areszcie WUSW w Opolu na okres od 13 czerwca do 7 lipca 1984 r. 5 lipca 1984 r. zatrzymany został również Franciszek Winiarski, którego następnego dnia osadzono w areszcie WUSW w Opolu [3].
Śledztwo przeciwko Janowi Naskrętowi, Eugeniuszowi Wyspiańskiemu i Franciszkowi Winiarskiemu zostało warunkowo umorzone z końcem lipca 1984 r. na mocy amnestii z dnia 21 lipca tegoż roku [4].
Dalsze działania operacyjne SB wobec
Franciszka Winiarskiego
Franciszek Winiarski był nękany przez SB także na płaszczyźnie zawodowej, jak o tym świadczą poniższe fragmenty szyfrogramu z dnia 10 września 1984 r., skierowanego do Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Opolu przez zastępcę szefa Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych ds. SB w Prudniku, kpt. Andrzeja Wykurza:
Z informacji uzyskanych od tw nr ew. OP02887, ps. »TOPOLA«, wynika, że Winiarski Franciszek po opuszczeniu aresztu śledczego w dn. 27.07.84 r. w bardzo szybkim czasie nawiązał kontakty i nadal często spotyka się z innymi działaczami »S« z Prudnika. Ponadto figurant organizuje spotkania z członkami Cechu w Prudniku, zabiegając o to, aby utrzymać dotychczas zajmowane stanowisko Z-cy Starszego Cechu, gdyż z chwilą aresztowania został on zawieszony w wykonywaniu tej funkcji. Sprawą tą zainteresowaliśmy 1-wszego Sekr. Komitetu Miasta i Gminy PZPR w Prudniku [...] który to zobowiązał się poprzez możliwości Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Opolu [...] wpłynąć na to, aby walne zebranie członków Cechu, mające odbyć się we wrześniu br., nie zaakceptowało przywrócenia praw figurantowi do pełnienia w/w funkcji [5].
O dalszych losach tej sprawy tak informowano w szyfrogramie z dnia 18 sierpnia 1986 r.:
[...] ob. Winiarski Franciszek, zatrudniony w Cechu Rzemiosł Różnych w Prudniku, zwanym CRzR [...] jako prywatny właściciel zakładu malarskiego [...] jest on nadal zwolennikiem ruchu prosolidarnościowego, a nawet wierzy w to, iż w przyszłości »Solidarność« odrodzi się, a on ponownie będzie aktywistą tego związku. Mając powyższe przekonania w miejscu zamieszkania, tj. w Nysie [...] stara się być widocznym w środowisku opozycyjnym, utrzymuje kontakt z czołowymi działaczami opozycyjnymi tego miasta, systematycznie uczestniczy w imprezach prosolidarnościowych organizowanych przez tamtejszy kler.
W miejscu pracy, tj. CRzR i w Spółdzielni Rzemieślniczej w Prudniku [...] starał się również prezentować podobne poglądy, lecz aktualnie w wyniku przeprowadzonych działań operacyjnych przez nas jak i przez Wydział V WUSW w Opolu [...] Rada Spółdzielni odwołała Winiarskiego Franciszka ze stanowiska przewodniczącego tej Spółdzielni, przez co utracił on popularność, autorytet oraz prestiż wśród rzemieślników, gdyż nie ma już możliwości być decydentem w zarządzaniu spółdzielnią" [6].
Franciszek Winiarski, objęty kontrolą operacyjną w ramach kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "Cichy", był obiektem ciągłej inwigilacji ze strony SB, prowadzonej z wykorzystaniem osobowych źródeł informacji, urządzeń podsłuchowych oraz perlustracji korespondencji. O podejmowanych wobec niego działaniach operacyjnych oraz wynikach inwigilacji tak pisano w analizie materiałów KE krypt. "Cichy", opracowanej z datą 19 października 1987 r. przez chor. Andrzeja Fedorowskiego, inspektora Sekcji V SB Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Nysie:
[...] F. Winiarski nadal utrzymuje kontakty z byłymi działaczami struktur »S« i prezentuje w środowisku negatywną postawę, co ma negatywny wpływ na środowisko.
W dniu 14.04.1984 r. w budynku Cechu Rzemiosł [Różnych] w Prudniku, podczas uroczystości z okazji Dnia Rzemiosła, Franciszek Winiarski nadal prezentuje negatywną - wrogą postawę, wznosząc toast »za dzień, w którym ten ustrój szlag trafi...« oraz nawołuje uczestników święta, aby nie brali udziału w obchodach 1-go Maja oraz nie brali udziału w wyborach do Rad Narodowych.
F. Winiarski utrzymuje nadal ścisłe kontakty z byłymi działaczami »S« w Prudniku - Janem Naskrętem, Rzeźnikiem. [...]
Z uzyskanych danych agenturalnych wynika, że Franciszek WINIARSKI w grudniu 1984 roku był na pogrzebie ks. Popiełuszki w Warszawie wspólnie z działaczami »S« z Prudnika, a to: Kiersnowski[m], Naskręt[em] Jan[em], Rzeźnik[iem] i Kazimierzem Sokołowskim.
Ponadto z uzyskanych danych operacyjnych wynika, że w dniu 1985-03-18, w czasie pogrzebu Józefa Grabowskiego, na uroczystościach pogrzebowych Fr. Winiarski kolportował ulotki »S«.
W dniu 28.04.1985 roku Fr. Winiarski uczestniczy w odsłonięciu pomnika ks. Popiełuszki w Otmuchowie wspólnie z działaczami »S« z terenu Nysy, m. in. Januszem Sanockim.
Dnia 1985-10-27 w Głuchołazach, w kościele parafialnym, odbyło się, podczas trwającej mszy, poświęcenie sztandaru »Solidarności« - w uroczystości tej wziął udział Franciszek WINIARSKI wraz ze swoją rodziną.
Na okoliczność prowadzonej działalności przez Fr. WINIARSKIEGO w dniu 1986-04-18 przeprowadzono rozmowę profilaktyczno-ostrzegawczą w RUSW w Prudniku. Zostało mu oświadczone, że znane są nam fakty jego spotkań z podejmującym nielegalną działalność Januszem SANOCKIM z Nysy, przywożenie na teren Prudnika nielegalnie wydawanych kalendarzy »S« i wrogich wypowiedzi wśród kolegów, znajomych.
Figurant oświadczył, że treść ostrzeżeń zrozumiał, ale nie ma podstaw prawnych do stawiania mu zarzutów [dotyczących] nielegalnej działalności. Oświadczył ponadto, iż Janusz SANOCKI jest jego przyjacielem i będzie się z nim nadal spotykał.
Stwierdził, że »...gdybyśmy o nim coś wiedzieli, to byśmy go już dawno zamknęli...«.
W dniu 1986-10-13 figurant kwestionariusza wraz z 8-mioma innymi byłymi działaczami »S« z Opolszczyzny wydali oświadczenie popierające powołanie przez Lecha Wałęsę Tymczasowej Rady Krajowej NSZZ »Solidarność«. W celu wsparcia inicjatyw Tymczasowej Rady Krajowej NSZZ »S«, zmierzających do nawiązania dialogu z władzami, wymienieni postanowili powołać Tymczasową Radę Regionalną NSZZ »S« Śląska Opolskiego - której członkiem został [również] Franciszek WINIARSKI.
W dniu 1987-04-22, w czasie pogrzebu ks. Kądziołki w Nysie, Fr. Winiarski wraz z Januszem SANOCKIM i Andrzejem BORULĄ w kondukcie pogrzebowym nieśli wieniec z szarfami biało-czerwonymi z napisem »Solidarność«.
Ponadto z danych operacyjnych wynika, że Fr. Winiarski posiada sam.[ochód] osobowy m-ki »ŠKODA 105 1s« [...] który m. in. wykorzystuje do wyjazdów i kontaktowania się z byłymi działaczami »S« z terenu Nysy, Prudnika i Opola.
Z danych operacyjnych wynika, że figurant kwestionariusza ewidencyjnego kontaktował się z n/w osobami: A[nna] Walentynowicz z Gdańska, Jakub Forystek, Leon Winiarski - brat figuranta, zam. Prudnik [...] Winiarska Irena - żona Leona Winiarskiego - zatrudniona w stołówce »FROTEX« Prudnik jako kierownik stołówki, Jolanta Winiarska - zam. czasowo we Wrocławiu, Zdęba Józef i Hulisz Zygmunt - pracownicy Fr. Winiarskiego, Rzeźnik - rzemieślnik, znajomy Winiarskiego, Sokołowski Kazimierz - rzemieślnik, Regulska Zofia, zam. Jędrzychów [...] Michał Dobuszewski, zam. Prudnik [...] Kątny Eugeniusz, zam. Nysa [...] Dyrka Władysław, zam. Nysa [...] Milewski Zdzisław, zam. Nysa [...] Mazur Stanisław, zam. Paczków [...] Stochniał Mieczysław - zatr. Ogniwo - ref. zaopatrzenia, Dziedzic Andrzej, zam. Biała - warsztat ślusarski, Jan Naskręt (NASKRĘT) [...] zam. Prudnik [...] właściciel prywatnego zakładu elektrycznego w Prudniku. [...]
Figurant ma zainstalowany telefon nr 23-95 w miejscu zamieszkania, tj. Nysa [...]. W okresie od 1987-05-15 nadal zastosowano na figuranta pracę »PT« [tj. podsłuch telefoniczny - Z.B.].
Do operacyjnej kontroli figuranta kwestionariusza ewidencyjnego krypt. »CICHY« wykorzystywano O[sobowe]Z[ródła]I[nformacji]: 2 K[ontakty]O[peracyjne] i 3 jednostki T[ajnych]W[spółpracowników]. Na adres figuranta założono także pracę »W« [tj. inwigilację korespondencji] [7].
Z uwagi na to, że Franciszek Winiarski pozostawał w ścisłych relacjach z Januszem Sanockim, przewodniczącym MKZ NSZZ "Solidarność" Ziemi Nyskiej, w 1987 r. zaniechano dalszej kontroli jego osoby w ramach kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "Cichy". Dalszą kontrolę jego osoby prowadzono odtąd w ramach sprawy operacyjnego rozpracowania krypt. "Samotnik", której głównym figurantem był Janusz Sanocki.
Przypisy
-----------
[1] Szyfrogram z dnia 4 lipca 1984 r., IPN WR 065/1280.
[2] MELDUNEK O PRZEDSTAWIENIU ZARZUTÓW I ZASTOSOWANIU ŚRODKA ZAPOBIEGAWCZEGO (odpis), Opole, 6 lipca 1984 r., IPN Wr 065/1280.
[3] IPN Wr 066/70.
[4] Tamże.
[5] Szyfrogram z dnia 10 września 1984 r., IPN Wr 065/1280.
[6] Szyfrogram z dnia 18 sierpnia 1986 r., IPN Wr 065/1280.
[7] ANALIZA materiałów kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "CICHY", nr ewid. 28718, Nysa, 19 października 1987 r., IPN Wr 065/1280.
Powrót do wyboru artykułu +
Komentarze
