Artykuły
„Grot”, „Woźnica” i „Cichy”
Autor: ZBIGNIEW BERESZYŃSKI.
REWOLUCJA SOLIDARNOŚCIOWA NA ZIEMI PRUDNICKIEJ (1980-1990) - CZ. IX
Na przełomie 1983 i 1984 roku służba bezpieczeństwa sporządziła listę osób z ziemi prudnickiej do internowania na wypadek poważnego zagrożenia wewnętrznego (PZ) bądź wojny (W).
Mając na uwadze niedopuszczenie do zorganizowania przez figuranta nielegalnie działającej struktury, został on ponownie internowany w dniu 31.08.82 r. [1]. i przebywał w ośrodku dla internowanych w Grodkowie, skąd został zwolniony 30.11.82 r. Przed zwolnieniem nie wyraził zgody na przeprowadzenie rozmowy przez pracownika SB [2].
Zawartą w przytoczonej powyżej notatce informację na temat terrorystycznych zamierzeń konspiratorów z Prudnika można spokojnie włożyć między bajki. SB nie myliła się jednak, jeżeli chodzi o sam fakt zaangażowania W. Pucka w działalność podziemnej "Solidarności". Ponadto W. Pucek najwyraźniej naraził się wpływowym osobistościom lokalnym z terenu Prudnika swoją działalnością w Komitecie Kontroli Społecznej, która to działalność stała się - jak czytamy w dalszym ciągu cytowanej powyżej notatki służbowej z 29 października 1982 r. - przedmiotem wyjaśnień prowadzonych przez Prezydium Rady Narodowej Miasta i Gminy Prudnik.
Wobec stwierdzenia przez ten organ szeregu nieprawidłowości w postępowaniu W. PUCKA w czasie wykonywanych kontroli - stwierdza dalej notatka - zostało mu w m-cu sierpniu 1982 r. cofnięte upoważnienie na wykonywanie takich czynności.
"Sosna" donosi na Pucka
Do ponownego internowania W. Pucka (a także do internowania współpracującego z nim Leopolda Okońskiego) mógł przyczynić się w szczególności jeden z agentów SB, tw. ps. "Sosna", który w dniu 6 lipca 1982 r. przekazał por. Janowi Dachowskiemu z Wydziału V KW MO w Opolu następujące informacje: W. PUCKA w ostatnim okresie odwiedzają różne osoby w różnych porach doby. Z osób, które znam, są to: OKOŃSKI - Kier. Drukarni, CZARNECKI z Tkalni, narzeczona internowanego Andrzeja OKO oraz kilka innych osób, które mogę rozpoznać po przedstawieniu mi ich fotografii[3].
Włodzimierz Pucek i Leopold Okoński byli internowani w ośrodku odosobnienia w Grodkowie. Pucek do 30 listopada, a Okoński do 25 listopada 1982 r.
Sprawa powodów i okoliczności internowania Franciszka Winiarskiego znalazła następujące odzwierciedlenie w dokumentach opolskiej SB: W dniu 30.08.1982 r. został zatrzymany w Gdańsku [...] Franciszek Winiarski [...] zam. Prudnik [...] Wg informacji uzyskanych z Wydziału I (?) KW MO Gdańsk [...] zamierzał on w kościołach gdańskich kontynuować głodówkę rozpoczętą w Częstochowie [...] w dniu 26.08.1982 r.
Winiarski jest właścicielem prywatnego warsztatu murarsko-malarskiego i do dnia 12.12.1981 r. pełnił funkcję v-ce przewodniczącego Komisji Koordynacyjnej NSZZ »Solidarność« Indywidualnego Rzemiosła przy Zarządzie Regionu Śląska Opolskiego [...]
Był jednym z autorów petycji do Sejmu w czerwcu 1981 r. w sprawach rzemiosła.
W marcu 1982 r. brał aktywny udział, jako organizator obrony, w procesie byłych działaczy MKZ »Solidarność« Ziemi Prudnickiej [...] skazanych za prowadzenie akcji protestacyjnych. W okresie stanu wojennego czynił próby nawiązania kontaktów z byłymi ekstremalnymi działaczami »Solidarności« [...] w Warszawie i Gdańsku. Organizował pomoc materialną dla internowanych z terenu województwa opolskiego.
Na nasz wniosek został przez KW MO Gdańsk internowany w dniu 31.08.1982 r." [4]
Z innego dokumentu dowiadujemy się, że w dniu 25 sierpnia 1982 r. Franciszek Winiarski wyjechał do Częstochowy w celu wzięcia udziału w uroczystościach religijnych na Jasnej Górze. Tam przyłączył się do trwającej już głodówki protestacyjnej przeciwko stanowi wojennemu. Dnia 28 sierpnia 1982 r. uczestnicy głodówki postanowili wyjechać do Gdańska, aby kontynuować protest w mieszkaniu słynnej Anny Walentynowicz. W dwa dni później do mieszkania Anny Walentynowicz wkroczyli funkcjonariusze SB z Komendy Wojewódzkiej MO w Gdańsku, zatrzymując uczestników głodówki, a wśród nich także Winiarskiego [5].
Powiadomiona o zatrzymaniu Winiarskiego SB w Opolu wnioskowała o jego internowanie i osadzenie w ośrodku odosobnienia na Wybrzeżu, z dala od miejsca zamieszkania. W datowanym 31 sierpnia 1982 r. szyfrogramie do swojego odpowiednika w Gdańsku zastępca komendanta Wojewódzkiego MO w Opolu ds. SB, płk Tadeusz Nowosielski, pisał: Proszę o internowanie w/wym. i pozostawienie go na Waszym terenie, co utrudni się kontaktowanie z nim byłych działaczy »Solidarności« Rzemiosła z naszego terenu [6].
Franciszek Winiarski był internowany w ośrodku odosobnienia w Strzebielinku w ówczesnym województwie gdańskim do dnia 9 grudnia 1982 r. [7]
Kwestionariusze podejrzanych
W celu sprawowania operacyjnej kontroli nad poszczególnymi osobami z grona internowanych działaczy prudnickiej "Solidarności" były zakładane kwestionariusze ewidencyjne, prowadzone przez SB lub WOP.
Tak np. Włodzimierz Pucek był figurantem kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "Grot", którego prowadzenie zakończono w lipcu 1986 r. [8]
Józef Boski był kontrolowany przez WOP w ramach kwestionariusza ewidencyjnego założonego z datą 19 stycznia 1982 r. W datowanym 18 stycznia 1982 r. wniosku o założenie takiego kwestionariusza por. Lech Klimko, pomocnik kierownika Grupy Operacyjnej Wydziału II Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku, tak charakteryzował osobę figuranta:
Aktywny działacz lokalnej ekstremy »Solidarności«. Wrogo ustosunkowany do PZPR i Rządu PRL. Wypowiada się, że »wszystkich komunistów należałoby powiesić, a wszystko, co przypomina ZSRR, zniszczyć«. W swojej działalności ściśle współdziała z ob. KRAMARZ[EM} Zygmunt[em] [...] zatr. PKS O/Prudnik jako kierowca. Działacz NSZZ »Solidarność« w zakładzie pracy, członek prezydium Oddziału NSZZ »Solidarność« Ziemia Prudnicka w Prudniku - spełniał rolę łącznika z Zarządem Regionu NSZZ »Solidarność« we Wrocławiu i Opolu [9].
Od października 1984 r. Józef Boski był kontrolowany operacyjnie przez SB w ramach kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "Woźnica".
Franciszek Winiarski był kontrolowany operacyjnie przez SB w ramach kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "Cichy", założonego z dniem 13 kwietnia 1983 r. [10]
Na przełomie lat 1983 i 1984, podobnie jak w 1981 r., Służba Bezpieczeństwa ponownie wytypowała szereg osób do internowania na wypadek poważnego zagrożenia wewnętrznego ("PZ") lub wojny ("W"). Dla osób tych zostały przygotowanie pisemne wnioski o internowanie, podpisane przez miejscowych szefów SB. Przykładem tego może być datowany 30 stycznia 1984 r. wniosek o internowanie Tadeusza Jochera, działacza "Solidarności" z Głogówka [11].
PRZYPISY
-------------------------
[1] Powinno być: 30.08.82 r.
[2] Analiza kwest. ewid. krypt. "Grot", nr ewid. 25769, 29 lipca 1986 r., IPN Wr 065/1163 2j.
[3] Informacja spisana ze słów tw, Opole, 6 lipca 1982 r., IPN Wr 065/1163 1j.
[4] IPN Wr 065/1052; IPN Wr 065/1280.
[5] Notatka służbowa, Opole, 15 grudnia 1982 r., IPN Wr 065/1280.
[6] Szyfrogram zastępcy komendanta wojewódzkiego MO d/s SB w Opolu do zastępcy komendanta wojewódzkiego MO d/s SB w Gdańsku, Opole, 31 sierpnia 1982 r., IPN Wr 065/1290, k. 7.
[7] Notatka służbowa, Opole, 15 grudnia 1982 r., IPN Wr 065/1280. Wniosek o uchylenie internowania wobec Franciszka Winiarskiego został przedłożony już z datą 29 listopada 1982 r. przez naczelnika Wydziału V KW MO w Opolu, mjr. Andrzeja Mikołajewa.
[8] ANALIZA kwest. ewid. krypt. "Grot", nr ewid. 25769, IPN Wr 065/1163 2j. W dokumencie tym, datowanym 28 lipca 1986 r. chor. Jerzy Wojtalik, starszy inspektor SB RUSW w Prudniku, wnioskował o zakończenie [...] kontroli operacyjnej oraz złożenie kwestionariusza w archiwum Wydziału »C« WUSW, uzasadniając to tym, iż w psychice figuranta nastąpiły zmiany na tyle [duże], że nie podejmie on wrogich działań politycznych.
[9] WNIOSEK o założeniu kwestionariusza ewidencyjnego, Prudnik, 18 stycznia 1982, IPN Wr 065/1104 d.1, k. 1. Wniosek został zatwierdzony z datą 19 stycznia 1982 r. przez kierownika Grupy Operacyjnej Wydziału II GB WOP w Prudniku, mjr. Kazimierza Bednarczyka.
[10] ANALIZA materiałów kwestionariusza ewidencyjnego krypt. "CICHY", nr ewid. 287 19 października 1987 r., IPN Wr 065/1280.
[11] Wniosek o internowanie ob. Jocher Tadeusz, Prudnik, 30 stycznia 1984, IPN Wr 065/1067. Wniosek ten został opatrzony następującą adnotacją odręczną: "Kwalifikuje się do internowania na wypadek »PZ« lub »W«". Powrót do wyboru artykułu +
Komentarze
