Artykuły
„Działania destrukcyjne” SB
Autor: ZBIGNIEW BERESZYŃSKI.
Rewolucja solidarnościowa na ziemi prudnickiej (1980 - 1990) - cz. II
Mimo podpisania porozumień sierpniowych w 1980 r., władze PRL nigdy naprawdę nie pogodziły się z powstaniem niezależnego ruchu związkowego.
Ruch ten był od początku konsekwentnie zwalczany zarówno przez oficjalną propagandę, jak i przez działające mniej lub bardziej skrycie służby specjalne PRL.
W walce z niezależnym ruchem społecznym Służba Bezpieczeństwa stosowała najrozmaitsze instrumenty i metody działania, nierzadko o charakterze ewidentnie przestępczym. Werbowano lub nasyłano tajnych współpracowników, starano się prowokować konflikty wśród związkowców, próbowano kompromitować i łamać moralnie poszczególnych działaczy związkowych, wykorzystując w tym celu rozmaite wstydliwe fakty z ich życia bądź operując zwykłym pomówieniem itd. Na porządku dziennym było rozsyłanie oszczerczych anonimów, rozpuszczanie złośliwych plotek za pośrednictwem osobowych źródeł informacji SB itp.
Starano się niszczyć moralnie nie tylko politycznych radykałów w szeregach NSZZ "S", ale także apolitycznie nastawionych związkowców, wyróżniających się swoim dynamizmem działania i zaangażowaniem w sprawy "Solidarności".
Przykładem tego może być datowany 29 stycznia 1981 r. plan działań destrukcyjnych wobec Jakuba Forystka, członka MKZ NSZZ "Solidarność" Ziemi Prudnickiej i członka Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "S", opracowany przez por. Jana Dachowskiego, st. inspektora Wydziału III "A" KW MO w Opolu.
Plan "działań destrukcyjnych" wobec J. Forystka przewidywał m. in. rozpowszechnianie kompromitujących informacji na temat zawodowej przeszłości Forystka oraz jego życia prywatnego. Planowano także inspirowanie "działaczy NSZZ »Solidarność« w ZPB »FROTEX« Prudnik do objęcia Przewodnictwa Prezydium NSZZ »Solidarność« Ziemi Prudnickiej przez któregoś z przedstawicieli »FROTEXU«, ponieważ jest to największy zakład w mieście i ma określone tradycje ruchu robotniczego".
Plan "działań destrukcyjnych" w stosunku do Forystka był częścią ogólniejszego planu przedsięwzięć operacyjnych, "zmierzających do zneutralizowania działalności przedstawicieli Punktu Koordynacyjnego NSZZ »Solidarność« Ziemi Prudnickiej". W drugiej części planu przewidywano operacyjne oddziaływanie na wiceprzewodniczącego MKZ i przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" przy ZPB "Frotex", Włodzimierza Pucka, w celu nakłonienia go do "zaniechania wystąpień wrogich i gwałtownych oraz prowadzenia działalności rozważnej i spokojnej".
Kryzys bydgoski.
Prudnik tymczasową stolicą regionalnej "Solidarności"
Prudnicka "Solidarność" brała czynny udział w ogólnopolskich akcjach protestacyjnych, ogłaszanych przez władze krajowe związku.
W atmosferze szczególnie wielkiego napięcia protestowano przeciwko głośnemu aktowi przemocy i bezprawia, jakim było pobicie przez milicję w dniu 19 marca 1981 r. działaczy związkowych zaproszonych na obrady Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy.
W związku z wydarzeniami bydgoskimi odbył się w dniu 27 marca w całej Polsce w tym także na Opolszczyźnie - czterogodzinny strajk ostrzegawczy, a na dzień 31 marca krajowe kierownictwo "Solidarności" zapowiedziało strajk powszechny aż do odwołania.
Już 24 marca 1981 r. MKZ NSZZ "Solidarność" w Opolu, podporządkowując się podjętej przez KKP NSZZ "S" uchwale w sprawie strajku generalnego, przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. MKS postanowił pierwotnie nie opuszczać swojej siedziby przy ul. Reymonta 16 w Opolu. W późniejszym czasie (28 marca), w ramach przygotowań do strajku powszechnego, przewodniczący MKS, Roman Kirstein, przeniósł jednak swoje miejsce urzędowania z Opola do Zakładów Przemysłu Bawełnianego "Frotex" w Prudniku. Wraz z Kirsteinem udało się do "Frotexu" dobrane przez niego grono współpracowników, obejmujące w szczególności zespół redakcyjny opolskiej prasy związkowej. Było to zgodne ze wskazówkami Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", która zalecała, by międzyzakładowe komitety strajkowe zakładały swoją siedzibę w łatwiejszych do obrony dużych zakładach pracy.
Dni poprzedzające planowany strajk powszechny były w całej Polsce okresem ogromnego napięcia politycznego i bezprzykładnej mobilizacji moralnych sił ruchu społecznego "Solidarność". Wielka wojna nerwów została ostatecznie wygrana przez władze PRL: zapowiedziany przez "Solidarność" strajk powszechny został w ostatniej chwili odwołany w wyniku tzw. porozumienia warszawskiego, zawartego 30 marca wieczorem, głównie dzięki mediacji czynników kościelnych.
Ziemia prudnicka
w regionalnych strukturach NSZZ "Solidarność"
Jednym z największych problemów ruchu "Solidarność" w województwie opolskim było jego organizacyjne rozbicie, związane po części z osobistymi ambicjami działaczy reprezentujących poszczególne ośrodki miejskie województwa, ale mające za tło także czynniki natury obiektywnej, a mianowicie relatywną słabość Opola w roli regionalnego centrum życia społeczno-gospodarczego. We wrześniu 1980 r. powstał Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność" w Opolu, aspirujący do roli regionalnego ośrodka władzy nowego ruchu związkowego. Komitetowi temu nie chciały jednak podporządkować się analogiczne komitety w innych ośrodkach miejskich Opolszczyzny, a zwłaszcza MKZ-ty w Brzegu, Nysie i Kędzierzynie - Koźlu (od MKZ Opole dystansowali się także, choć w mniej radykalny sposób, również działacze MKZ w Kluczborku).
Na obradującym 30 maja 1981 r. w Opolu I Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność" Województwa Opolskiego, po bardzo burzliwej dyskusji, została podjęta uchwała o utworzeniu jednego Regionu Ziemi Opolskiej (później: Śląska Opolskiego) z siedzibą w Opolu. Delegacji z Brzegu i okolic wybrali jednak przynależności do dolnośląskiego regionu "Solidarność". Poza strukturami Regionu Śląska Opolskiego pozostały również organizacje związkowe reprezentowane w MKZ Ziemi Nyskiej i MKZ Kędzierzyn-Koźle.
Na mocy tejże uchwały z dnia 30 maja 1981 r. w ramach regionalnej struktury związku zachowano sieć MKZ-ów, przyznając tym ostatnim "cały zakres działania i kompetencji statutowych zarządu regionalnego z wyłączeniem spraw wymienionych w punkcie 1 [uchwały]". MKZ-ty miały prowadzić "samodzielną gospodarkę finansową, odprowadzając część składek na rzecz zarządu regionu Ziemi Opolskiej".
Dzięki temu kompromisowemu rozwiązaniu w ramach nowych struktur regionalnych NSZZ "Solidarność" Śląska Opolskiego funkcjonował nadal Międzyzakładowy Komitet Związkowy NSZZ "Solidarność" Ziemi Prudnickiej pod przewodnictwem Jakuba Forystka.
Więź organizacyjną z Opolem wybrali także związkowcy z Punktu Koordynacyjnego NSZZ "Solidarność" w Głogówku. Miejscowe komisje zakładowe były pierwotnie zarejestrowane w MKZ Kędzierzyn-Koźle. Po powstaniu Regionu Śląska Opolskiego zostały one jednak przerejestrowane do Opola. Przewodniczącym Punktu Koordynacyjnego w Głogówku był Tadeusz Jocher.
Przypisy:
[1] Planowane przedsięwzięcia operacyjne, zmierzające do zneutralizowania działalności przedstawicieli Punktu Koordynacyjnego NSZZ "Solidarność" Ziemi Prudnickiej, Opole, 29 stycznia 1981 r., IPN Wr 1163 1j.
[2] Tamże.
[3] Tamże.
[4] Planowane przedsięwzięcia operacyjne..., IPN Wr 065/1163 1j.
[5] Decyzja MKZ Opole, "Trybuna Opolska", 25 marca 1981 r., s. 2. Sejm PRL, "Sygnały", nr 37/66, 3 kwietnia 1981, s. 2.
[6] Sejm PRL, "Sygnały", nr 37/66, 3 kwietnia 1981 r., s. 2.
[7] Punkt 1 uchwały zastrzegał do wyłącznej kompetencji przyszłego Zarządu Regionu następujące funkcje i czynności: "a) ustalanie generalnej strategii działania organizacji regionalnej; b) reprezentowanie organizacji wobec władz i organów administracji państwowej, gospodarczej, a także innych organizacji i instytucji na szczeblu wojewódzkim; c) reprezentowanie regionu w K[rajowej] K[omisji] P[orozumiewawczej]; d) podejmowanie decyzji w sprawie strajku o zasięgu większym niż zakład pracy; e) koordynowanie działań poszczególnych MKZ i punktów koordynacyjnych; f) obsługa regionu w zakresie: prasy, szkoleń, ośrodka prac społeczno-zawodowych".
[8] Uchwała I Walnego Zjazdu Delegatów Województwa Opolskiego, "Informator Zakładowy KZ NSZZ "Solidarność" ZCW Górażdże", nr 9, 23 czerwca 1981, s. 15; "Trybuna Opolska", 2 czerwca 1981 r., s. 2.
[9] Głogówek - coraz mocniejszy punkt na naszej mapie, "Sygnały", nr 83/112, 2 września 1981 r., s. 2.Polecamy teksty na podobny temat
Kategoria: Z archiwum odkrywcy
Powrót do wyboru artykułu +
Komentarze
